“Van Stettin aan de Oostzee tot Triëst aan de Adriatische Zee, is een ijzeren gordijn neergelaten dwars door het Europese continent. Achter die lijn liggen alle hoofdsteden van de oude staten van Centraal- en Oost-Europa. Warschau, Berlijn, Praag, Wenen, Boedapest, Belgrado, Boekarest en Sofia; al deze beroemde steden en de bevolkingen eromheen, liggen binnen de Sovjetsfeer en zijn alle in een of andere vorm onderworpen, niet alleen aan de Sovjetinvloed, maar in grote en steeds grotere mate aan directe beheersing door Moskou.”
Aldus de Britse Prime Minister Sir Winston Churchill op 5 maart 1946 in zijn speech in het Westminster College in Fulton, Missouri, ofwel zijn zgn. Fultonspeech. Deze rede van Churchill wordt gezien als het begin van de Koude Oorlog. Reden voor Woord om een deel van de Spoor Terug serie “Als de Russen komen” te herhalen, een achtdelige serie over de Koude Oorlog. En dat komt mooi uit in een week dat het ook nog eens zestig jaar geleden is dat de Sovjet Russische dictator Joseph Stalin overleed.
De hele serie, gemaakt door Hans Olink en uitgezonden in 1993, is hieronder te beluisteren.
1: het ontstaan van de Koude Oorlog
Uitgezonden op 07-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor het ontstaan van de Koude Oorlog na de Tweede Wereldoorlog.
Vraaggesprekken met betrokkenen:
-musicoloog Eberhard Rebling;
-socioloog W.F. Wertheim;
-oud-correspondent Gerard Pothoven;
-oud-staatssecretaris Ernst van der Beugel;
-een oud-Spanjestrijder
-een oud-medewerker van de Britse Inlichtingendienst.
Onderwerp van gesprek is het ontstaan van de Koude Oorlog en de gebeurtenissen die daarop van invloed waren: de Spaanse burgeroorlog; de Amerikaanse atoombom op Hiroshima; de oplopende spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten en de Marshallhulp van de Verenigde Staten aan het door armoede getroffen Europa.
Geïllustreerd met HA-fragmenten.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:44 — 45.0MB)
2: de politionele acties in Indonesië
Uitgezonden op 14-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog en de politionele acties in Indonesië eind jaren veertig.
Vraaggesprekken met:
-oud-hoofd Buitenlandse Inlichtingendienst C.L.W. Fock;
-oud-CPN-bestuurder Ger Verrips over de kwestie Indonesië;
-oud-medewerker Kabinet van de Koningin Dr. E.P. (Mom) Wellenstein over de communistische staatsgreep in Praag;
-socioloog W.F. Wertheim over de houding van de Sowjet Unie tijdens de Koude Oorlog;
-oud-correspondent Gerard Pothoven over de ontwikkeling van de Koude Oorlog;
-oud-kolonel Geerts over de oplopende spanningen binnen het leger
-een oud-CPN-lid over de maatschappelijke problemen van CPN-leden als gevolg van de staatsgreep in Praag.
Geïllustreerd met historische geluidsfragmenten van de staatsgreep in Praag, een verkiezingstoespraak van CPN-kamerlid Paul de Groot uit 1948 en een fragment van een CPN-verkiezingslied.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:27 — 45.9MB)
3: de rol van de BVD
Uitgezonden op 21-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren veertig en de rol van de BVD.
Vraaggesprekken met:
-oud-PvdA-kamerlid Johan Scheps over de spanningen tussen communistische en niet-communistische
gemeenteraadsleden in Finsterwolde;
-muziekredacteur Eberhard Rebling;
-een oud-politieagent over hun problemen om als communist werk te krijgen en te behouden;
-socioloog Wim Wertheim over de moeilijkheden rond benoemingen van linksgeoriënteerde medewerkers op de Universiteit van Amsterdam;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de angst voor het ‘wereldcommunisme’ binnen het leger.
Geïllustreerd met historische geluidsfragmenten van de blokkade van Berlijn door de Sovjet Unie in 1948 en de oprichting van de NAVO in 1945.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:05 — 45.4MB)
4: na de dood van Sovjet-leider Stalin.
Uitgezonden op 28-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren veertig en begin jaren vijftig na de dood van Sovjet-leider Stalin.
Vraaggesprekken met o.a.:
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de aanleg van de Rijn-IJssellinie;
-oud-medewerker Kabinet van de Koningin Dr. E.P. (Mom) Wellenstein, tevens oud-hoofd afdeling Europa ministerie van Buitenlandse Zaken over de politieke relatie met West-Duitsland;
-oud-PvdA-burgemeester Wim Thomassen over de herbewapening van West-Duitsland;
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips over zijn overstap van de PvdA naar de CPN en de maatschappelijke problemen van CPN-leden;
-oud-hoboïst Cees van der Kraan over zijn visumverbod voor de Verenigde Staten.
Geïllustreerd met HA-fragmenten.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:50 — 45.1MB)
5: de BVD
Uitgezonden op 5-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog in de jaren vijftig en de rol van de BVD.
Onderwerpen van gesprek zijn: de werkwijze van de BVD; de BVD-bemoeienissen met CPN-leden; de problemen van CPN-leden om werk te krijgen en te behouden; de wederzijdse infiltraties tussen de CPN en de BVD en de meningsverschillen binnen de CPN over de ontwikkelingen in de Sovjet Unie.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Eberhard Rebling;
-socioloog Wim Wertheim;
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips;-twee oud-medewerkers van de BVD.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:04 — 45.4MB)
6: De Russische inval in Hongarije in 1956
Uitgezonden op 12-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor het hoogtepunt van de Koude Oorlog in 1956.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips over de bekendmaking van de politieke misdaden van oud-Sowjetleider Stalin;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de in het leger heersende argwaan t.o.v. communisten;
-twee oud-CPN-leden en oud-Waarheidcorrespondent Gerard Pothoven over de anticommunistische rellen bij de Waarheidredactie in Felix Meritis en
-een BVD-medewerker over de richtingenstrijd binnen de CPN.
Geïllustreerd met voorgelezen krantenartikelen uit 1956, HA-fragmenten, radiofragmenten uit het VPRO-archief waarin o.a. oud-CPN-politicus Marcus Bakker zijn reactie beschrijft op de Russische inval in Hongarije in 1956.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:20 — 45.8MB)
7: de BVD en spionage
Uitgezonden op 19-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren vijftig.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Eberhard Rebling en een oud- CPN-lid over de maatschappelijke problemen van CPN-leden als gevolg van BVD-bemoeienissen;
-een oud-BVD-medewerker over de werkwijze van de KGB;
-oud-secretaris-generaal Tuijll van Serooskerken en oud-burgemeester Wim Thomassen over hun diplomatieke bezoeken aan de Sowjet Unie;
-oud-correspondent te Moskou, Gerard Pothoven over de kritiek van de Sovjetautoriteiten op zijn journalistiek werk.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:06 — 45.5MB)
8: angst voor de Russen
Uitgezonden op 26-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor het einde van de jaren vijftig.
Vraaggesprekken met o.a.:
-een oud-CPN-gemeenteraadslid over de politieke problemen van CPN-raadsleden en -wethouders in de Amsterdamse gemeenteraad;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de in het leger heersende angst voor een nucleaire en chemische wereldoorlog;
-oud-burgemeester Wim Thomassen en zijn vrouw An Thomassen-Lint over hun angst voor een Derde Wereldoorlog;
-een oud-CPN-lid over haar maatschappelijke isolement als gevolg van haar lidmaatschap van de communistische Nederlandse Vrouwen Beweging, de NVB.
Geïllustreerd met een historisch geluidsfragment.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:34 — 44.7MB)
Originele Bron: VPRO Radio Archief
Met grote dank aan Nienke Feis
1: het ontstaan van de Koude Oorlog
Uitgezonden op 07-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor het ontstaan van de Koude Oorlog na de Tweede Wereldoorlog.
Vraaggesprekken met betrokkenen:
-musicoloog Eberhard Rebling;
-socioloog W.F. Wertheim;
-oud-correspondent Gerard Pothoven;
-oud-staatssecretaris Ernst van der Beugel;
-een oud-Spanjestrijder
-een oud-medewerker van de Britse Inlichtingendienst.
Onderwerp van gesprek is het ontstaan van de Koude Oorlog en de gebeurtenissen die daarop van invloed waren: de Spaanse burgeroorlog; de Amerikaanse atoombom op Hiroshima; de oplopende spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten en de Marshallhulp van de Verenigde Staten aan het door armoede getroffen Europa.
Geïllustreerd met HA-fragmenten.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:44 — 45.0MB)
2: de politionele acties in Indonesië
Uitgezonden op 14-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog en de politionele acties in Indonesië eind jaren veertig.
Vraaggesprekken met:
-oud-hoofd Buitenlandse Inlichtingendienst C.L.W. Fock;
-oud-CPN-bestuurder Ger Verrips over de kwestie Indonesië;
-oud-medewerker Kabinet van de Koningin Dr. E.P. (Mom) Wellenstein over de communistische staatsgreep in Praag;
-socioloog W.F. Wertheim over de houding van de Sowjet Unie tijdens de Koude Oorlog;
-oud-correspondent Gerard Pothoven over de ontwikkeling van de Koude Oorlog;
-oud-kolonel Geerts over de oplopende spanningen binnen het leger
-een oud-CPN-lid over de maatschappelijke problemen van CPN-leden als gevolg van de staatsgreep in Praag.
Geïllustreerd met historische geluidsfragmenten van de staatsgreep in Praag, een verkiezingstoespraak van CPN-kamerlid Paul de Groot uit 1948 en een fragment van een CPN-verkiezingslied.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:27 — 45.9MB)
3: de rol van de BVD
Uitgezonden op 21-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren veertig en de rol van de BVD.
Vraaggesprekken met:
-oud-PvdA-kamerlid Johan Scheps over de spanningen tussen communistische en niet-communistische
gemeenteraadsleden in Finsterwolde;
-muziekredacteur Eberhard Rebling;
-een oud-politieagent over hun problemen om als communist werk te krijgen en te behouden;
-socioloog Wim Wertheim over de moeilijkheden rond benoemingen van linksgeoriënteerde medewerkers op de Universiteit van Amsterdam;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de angst voor het ‘wereldcommunisme’ binnen het leger.
Geïllustreerd met historische geluidsfragmenten van de blokkade van Berlijn door de Sovjet Unie in 1948 en de oprichting van de NAVO in 1945.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:05 — 45.4MB)
4: na de dood van Sovjet-leider Stalin.
Uitgezonden op 28-11-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren veertig en begin jaren vijftig na de dood van Sovjet-leider Stalin.
Vraaggesprekken met o.a.:
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de aanleg van de Rijn-IJssellinie;
-oud-medewerker Kabinet van de Koningin Dr. E.P. (Mom) Wellenstein, tevens oud-hoofd afdeling Europa ministerie van Buitenlandse Zaken over de politieke relatie met West-Duitsland;
-oud-PvdA-burgemeester Wim Thomassen over de herbewapening van West-Duitsland;
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips over zijn overstap van de PvdA naar de CPN en de maatschappelijke problemen van CPN-leden;
-oud-hoboïst Cees van der Kraan over zijn visumverbod voor de Verenigde Staten.
Geïllustreerd met HA-fragmenten.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:50 — 45.1MB)
5: de BVD
Uitgezonden op 5-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog in de jaren vijftig en de rol van de BVD.
Onderwerpen van gesprek zijn: de werkwijze van de BVD; de BVD-bemoeienissen met CPN-leden; de problemen van CPN-leden om werk te krijgen en te behouden; de wederzijdse infiltraties tussen de CPN en de BVD en de meningsverschillen binnen de CPN over de ontwikkelingen in de Sovjet Unie.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Eberhard Rebling;
-socioloog Wim Wertheim;
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips;-twee oud-medewerkers van de BVD.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:04 — 45.4MB)
6: De Russische inval in Hongarije in 1956
Uitgezonden op 12-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor het hoogtepunt van de Koude Oorlog in 1956.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Ger Verrips over de bekendmaking van de politieke misdaden van oud-Sowjetleider Stalin;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de in het leger heersende argwaan t.o.v. communisten;
-twee oud-CPN-leden en oud-Waarheidcorrespondent Gerard Pothoven over de anticommunistische rellen bij de Waarheidredactie in Felix Meritis en
-een BVD-medewerker over de richtingenstrijd binnen de CPN.
Geïllustreerd met voorgelezen krantenartikelen uit 1956, HA-fragmenten, radiofragmenten uit het VPRO-archief waarin o.a. oud-CPN-politicus Marcus Bakker zijn reactie beschrijft op de Russische inval in Hongarije in 1956.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:20 — 45.8MB)
7: de BVD en spionage
Uitgezonden op 19-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor de ontwikkeling van de Koude Oorlog eind jaren vijftig.
Vraaggesprekken met:
-oud-Waarheidredacteur Eberhard Rebling en een oud- CPN-lid over de maatschappelijke problemen van CPN-leden als gevolg van BVD-bemoeienissen;
-een oud-BVD-medewerker over de werkwijze van de KGB;
-oud-secretaris-generaal Tuijll van Serooskerken en oud-burgemeester Wim Thomassen over hun diplomatieke bezoeken aan de Sowjet Unie;
-oud-correspondent te Moskou, Gerard Pothoven over de kritiek van de Sovjetautoriteiten op zijn journalistiek werk.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 33:06 — 45.5MB)
8: angst voor de Russen
Uitgezonden op 26-12-1993.
In deze aflevering aandacht voor het einde van de jaren vijftig.
Vraaggesprekken met o.a.:
-een oud-CPN-gemeenteraadslid over de politieke problemen van CPN-raadsleden en -wethouders in de Amsterdamse gemeenteraad;
-oud-chef Defensiestaf Govert Huyser over de in het leger heersende angst voor een nucleaire en chemische wereldoorlog;
-oud-burgemeester Wim Thomassen en zijn vrouw An Thomassen-Lint over hun angst voor een Derde Wereldoorlog;
-een oud-CPN-lid over haar maatschappelijke isolement als gevolg van haar lidmaatschap van de communistische Nederlandse Vrouwen Beweging, de NVB.
Geïllustreerd met een historisch geluidsfragment.
Podcast: Speel af in een nieuw venster | Download (Duur: 32:34 — 44.7MB)
Originele Bron: VPRO Radio Archief
Met grote dank aan Nienke Feis
Geen opmerkingen:
Een reactie posten