Een kind heeft recht op opvoeding zonder geweld

Sinds 2 jaar ben ik ouder, en houden geheel andere zaken me bezig dan voorheen. Waar ik voorheen niet eens over nadacht, kan ik me nu uren achtereen in vastbijten. De wijze hoe wij ons kind het beste op kunnen voeden is daar een duidelijk voorbeeld van.

De wet
Sinds 2007 is het in de Nederlandse wet verankerd dat een kind recht heeft op een opvoeding zonder geweld, en dat is fantastisch. De praktijk leert echter dat veel vormen van geweld niet zichtbaar zijn voor de buitenwereld en daardoor verborgen blijven. Veel ouders weten ook niet hoe het anders te doen, immers zijn zij ook goed terecht gekomen ondanks de tik op de vingers die ze in hun jeugd hebben gekregen.

Geweld
Met regelmaat spreek ik andere jonge ouders die het een prima plan van aanpak vinden hun kind een spreekwoordelijke draai om de oren te geven wanneer het iets doet wat niet mag of gewenst is. Steeds weer is dit een punt van discussie tussen ons, omdat ik het daar absoluut mee oneens ben. En daar heb ik goede redenen voor.

Geweld tegen een kind kan grote consequenties hebben in hun latere leven. Iedereen zal snappen dat het geen positieve invloed heeft wanneer je dagelijks een pak rammel uitdeelt, waardoor je kind blauwe plekken oploopt. Iedereen zal begrijpen dat seksueel geweld funest is voor het kind. Maar het blijft niet beperkt tot deze extreme vormen van geweld welke van invloed zijn op de ontwikkeling van een kind.

Bij "geweld" kan aan vele soorten worden gedacht. Het fysieke geweld zoals een corrigerende tik of een schop onder de kont. Geestelijk geweld als uitschelden, vernederen of opsluiten. Seksueel geweld zoals ongewenste aanraking of opmerkingen. De extreme voorbeelden binnen deze drie categorieën heb ik nu niet eens benoemd, maar zijn volgens mij evident.

Een kind kan onzeker worden van geweld of zelfs agressiever. Immers gaaf je zelf het voorbeeld dat geweld de oplossing is voor het probleem. Kijk daarom goed naar jezelf. Wat jij doet is wat hij ziet als rolmodel. Besef je hoeveel invloed jouw gedrag op je kind heeft?

Mocht je hier meer over willen weten als ouder, dan kan ik de volgende korte brochure van het NJI (Nederlands Jeugd Instituut) aanreden: Informatie voor ouders over opvoeden - Als opvoeden even lastig is.

Het is ook als papieren versie aan te vragen en voor instellingen bestaat er de mogelijkheid in grotere aantallen te bestellen, en dat kan hier. Er is een ook een factsheet voor professionals die werken met ouders en kinderen, bijvoorbeeld in het onderwijs, de jeugdzorg of de jeugdgezondheidszorg. De digitale versie is ook als PDF te lezen: Opvoeden zonder geweld.

In deze documenten staan ook manieren uitgelegd hoe het wel te doen, de alternatieven voor geweld in de opvoeding. Hierbij kan gedacht worden aan zelf het juiste voorbeeld geven. Belonen of het complimenteren bij goed gedrag. En niet te vergeten, duidelijk communiceren met je kind. Uitleggen wat er mis is gegaan, waarom dat niet goed was, en wat de gewenste manier is.

Time out
Ondanks dat ik het een prima brochure vind, heb ik toch iets gelezen waar ik niet geheel achter kan staan, zeker niet wanneer werkelijk communiceren met je kind nog lastig is, omdat het nog te jong is je te begrijpen. En dat is de time out.

Maar al te vaak heb ik ouders hun kind een time out zien geven door overspannen te reageren, en woest hun kind zonder enige echte communicatie op de bank, trap of gang te zetten. Het kind huilt dan vaak en weet dat er iets niet pluis is, maar wat dat precies was... geen idee. Hoe het dan in het vervolg wel moet? Geen idee... En wanneer het op die manier wordt uitgevoerd valt dat voor mijn gevoel echt in de categorie van geweld, zowel fysiek als psychisch.

Natuurlijk begrijp ik best dat er ook een juiste manier is om een time out in te zetten. Dan wordt het meer gebruikt als een tijdje uit de ongewenste situatie verwijderen en op een andere plek tot rust of tot jezelf komen. Hierbij is het in mijn ogen belangrijk dat je kunt communiceren met je kind. Dat het begrijpt wat je zegt en dat het ook kan antwoorden in een gesprek. Wanneer de time out dan wordt ingezet, vind ik het van groot belang dat dit geen plek is waar het kind straf krijgt. Nee, geen straf. Het moet juist een plek zijn waar het kind even kan ontspannen en tot rust kan komen. Dit kan op zijn of haar eigen kamer zijn, een hoekje in de keuken of een stoel bij de boekenkast. Zorg er dan ook voor dat op die plek spullen aanwezig zijn die je kind helpen om tot rust te komen. Of dit nu een boek en knuffel of liedje is, dat maakt niet uit. Ga met je kind op zoek naar hetgeen nodig is om weer tot rust te komen. Dan kan achteraf, dus niet in the heat of the moment, met elkaar besproken worden wat er is misgegaan en hoe dat de volgende keer beter kan.

Een punt wat ik al eerder aanhaalde en niet vaak genoeg kan benadrukken is het complimenteren van je kind wanneer het iets goed doet! Een time out werkt volgens mij alleen als je daarnaast ook met regelmaat je kind een schouderklopje geeft. Samen in balans...

Niets menselijks is mij vreemd.
Natuurlijk schiet ook ik wel eens uit mijn slof. Als ik een dag niet goed in mijn vel zit of ik heb die nacht slecht geslapen, dan kan ik veel minder hebben dan wanneer alles okay is. Dus wanneer mijn zoon dan iets blijft doen wat echt niet mag, dan verhef ook ik wel eens mijn stem. Hij weet dan dat hij fout zat, dat wist hij mogelijk al toen hij dat deed, en het huilen is begonnen. Daar ben ik dus de fout in gegaan, en dat is helemaal niet erg. Wat ik dan belangrijk vind is dat ik mijn kind uitleg wat er misging in zijn gedrag en waarom ik zo reageerde. Ik leg uit dat de wijze waarop ik reageerde niet goed was en dat ik zal proberen dat in het vervolg anders te doen. Ik probeer het in ieder geval positief af te sluiten.

Regels en grenzen stellen is erg belangrijk. Hierover spreken en afspraken maken evenzo. Maar wanneer mijn vrouw iets doet wat ik niet waardeer of wat tegen de afspraken in gaat, dan zet ik haar toch ook niet op de bank voor een time out? Dit is dan ook de reden dat de time out niet past binnen mijn gevoel van opvoeden.

De basis regel die ik probeer te hanteren bij het opvoeden van mijn kind is de volgende: Ik behandel hem als ieder ander mens. Wat ik bij een ander niet doe, doe ik ook niet bij mijn kind. Sterker nog, ik zal mijn kind proberen beter te behandelen dan wie ook ter wereld, hij is het meest dierbare in mijn leven.

Als een vriend het niet met mij eens is, dan kan hij ervoor kiezen niet meer met mij om te gaan. Probleem uit de wereld. Die keuze heb ik ook naar andere mensen toe. Mijn vrouw kan er zelfs voor kiezen mij te verlaten als ik een scheet te veel heb gelaten onder het dekbed. Iedereen is onafhankelijk en kan gaan en staan waar hij of zij wil. Iedereen maakt eigen keuzes voor wat betreft de omgang met mensen.

Mijn kind daarentegen niet! Mijn kind is volledig afhankelijk van ons als ouders. Hij zou het nog geen dag volhouden zonder ons. Wij zijn nodig om hem te voeden, veiligheid te bieden en zo meer. Zonder dat houdt zijn leven heel snel op. En het is niet zijn keuze van ons afhankelijk te zijn, dat is onze keuze geweest. Daarom vind ik het zo belangrijk hem zo goed als binnen mijn mogelijkheden ligt te behandelen.

Nog meer geweld en de gevolgen daarvan
Naast de voorbeelden die eerder zijn gegeven vind ik dat er in de brochure een aantal vormen van geweld niet of onderbelicht zijn. Een belangrijke is verbaal geweld. Wanneer je tegen je kind staat te schreeuwen is dat in mijn ogen een brevet van onvermogen, je schiet als ouder te kort. Maar daarnaast moet het niet onderschat worden wat verbaal geweld tegen anderen in de nabijheid van je kind met hen doet. Hierbij kan gedacht worden aan asociaal geschreeuw tegen anderen op straat, maar ook als ouders tegen elkaar. Twee kibbelende of bekvechtende ouders zijn van grote invloed op de ontwikkeling van het kind.

Of wat te denken van alcohol of drugsgebruik. Bij overmatig gebruik, al helemaal in het bijzijn van je kind, hoef ik waarschijnlijk niet eens iets uit te leggen, dat lijkt me wel helder. Maar ook het gebruik buiten de deur, en zelfs in lichte mate, is van invloed op je kind. Een kind voelt haarfijn aan wat jouw state of mind is. Dat voelen ze wanneer je verdrietig bent, maar zeker ook wanneer je onder invloed bent van alcohol of drugs. Ze voelen dat er iets anders is, er is iets vreemds met de ouder aan de hand. Je bent niet zoals je normaal bent. Dit kan van grote invloed zijn op het vertrouwen wat een kind heeft, of juist het verlies van vertrouwen. Veiligheid en geborgenheid zijn essentieel voor een kind. Alcohol en drugs passen derhalve niet in de plaatje.

Dat een kind onzeker of agressief wordt heb ik reeds benoemd. Toch zijn de consequenties van iedere vorm van geweld vele malen groter dan wordt gedacht. Stefan Molyneux heeft hier een (Engelstalige) reeks filmpjes overgemaakt met de titel "Bomb in the brain", welke ik hieronder zal invoegen. Kortweg gesteld zorgt geweld in de jeugd voor een vergrote kans op zaken als chronische depressiviteit, obesitas, alcohol- en drugsproblemen, financiële problemen en diverse ziektes, kans op roken en zelfs zelfmoord. Al met al zorgt geweld (alle soorten) in de jeugd voor een kortere levensverwachting en een lager IQ.

Het is voor sommigen wellicht zware kost, maar de data die benoemd wordt spreekt voor zichzelf.


Geoorloofde vormen van geweld
Er zijn ook momenten wanneer het prima te verantwoorden is om je kind stevig bij de arm te pakken of een flinke schreeuw uit je keel te persen. Als je kind ineens een drukke straat over wilt steken dan is prima om hem bij zijn arm te grijpen. Zijn veiligheid is immers in gevaar. Een ander voorbeeld is wanneer het kind op het punt staat zichzelf te branden aan het fornuis of een hete pan. Ik zou dan ook een schreeuw geven... Ook kan gedacht worden aan een situatie wanneer je kind op het punt staat een ander te slaan. Het komt er op neer dat geweld in gepaste vorm best geoorloofd is wanneer het kind of anderen in gevaar zijn of komen.

Kennis
Als ouder is het meestal jouw of jullie keuze geweest een kind op aarde te zetten. Zelf ga ik uit van het goede in de mens, en dat ze het beste voor hun kind willen. Zorg er dan ook voor dat je jezelf goed voorbereid op het proces van opvoeden. Besef dat iedere fase of periode weer anders is, wat nieuwe kennis vergt.

In de huidige tijd hoef je eigenlijk niet meer zonder kennis te zitten. Er zijn talloze manieren om aan kennis te komen, hoe je het beste je kind kunt opvoeden, en dat zonder geweld. Het centrum voor jeugd en gezin zit in iedere gemeente, en kan zorgen voor informatie of hulp. Maar ook het internet staat bol van de informatie. Websites en Youtube filmpjes in overvloed. En om af te sluiten met iets wat soms wel eens uit een ander tijdperk lijkt te komen: De bibliotheek staat er werkelijk vol mee, lees eens een boek!

Ik wens iedere ouder succes bij het opvoeden van hun kind(eren). Mochten jullie tips hebben, opmerkingen of iets anders dat je wilt delen... aarzel niet, ik hoor dat graag.

Succes!