MH17: OVV is NIET onafhankelijk!

Van de week was Jeanine Hennis-Plasschaert, de (VVD) minister van Defensie te gast bij Jinek en sprak kort over de nieuwste ontwikkelingen omtrent MH17. Afgelopen dagen is er nogal wat tumult ontstaan over de primaire radarbeelden van Oekraïne en Rusland van tijdens het neerhalen van de noodlottige vlucht. Hennis-Plasschaert zat in de uitzending en stelde dat het OM genoeg radar data heeft. Maar de radar stond uit!, radar is nooit gevraagd, wel joh! En bij ieder bericht werd het verhaal onduidelijker... Gisteravond was onder andere hierover een debat in de Tweede Kamer (de tweede pas in ruim anderhalf jaar!), waarbij Rutte dan weer het land was "ontvlucht" en schitterde van afwezigheid:

Rutte is morgen niet aanwezig bij MH17 radardebat omdat hij in het buitenland is. En ik stel het debat liever niet uit.

— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) 3 februari 2016

Onafhankelijkheid

Maar wat in mijn optiek het meest opzienbarende is van de uitspraken van Hennis-Plasschaert, was het hameren op de zogenaamde onafhankelijkheid van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). Niet één, niet twee, maar drie keer drukte ze de "onafhankelijkheid" het Nederlandse volk op het hart.
"Een onafhankelijk onderzoek is niet uitgevoerd door de regering" is natuurlijk niet geheel gelogen. Maar dat je iets niet uitvoert, wil niet per se zeggen dat je er op geen enkele wijze bij betrokken bent.

Ook tijdens het gedrocht van een debat op 4 februari 2016 werd bij herhaling uitgesproken hoe onafhankelijk de OVV zou zijn, en hoe geweldig hun definitieve rapport is, mondiaal geroemd! Van der Steur, Koenders en Dijksma, de onafhankelijke OVV prijzend, zette zonder blikken of blozen de hakken recalcitrant in het zand. Lees hier, hier, hier, hier of hier. Inmenging van de regering zou de onafhankelijkheid maar eens in het geding kunnen brengen, en dat kan natuurlijk niet.

Minister-president Mark "De onderste steen" Rutte ging de rest al voor. Hij beklemtoonde dat het OVV-onderzoek 'voortreffelijk' en 'onafhankelijk' is. 'In de Europese Raad is er unaniem waardering over uitgesproken.'

Minister Koenders deelde soortgelijke kwalificaties over de Onderzoeksraad voor Veiligheid al eerder uit in de media. "Ik wijs erop: dit is hét onderzoek dat objectief, transparant en neutraal is gedaan." Andere woordkeuze, maar de boodschap is dezelfde.

Vanzelfsprekend bevestigt de OVV zelf hun onafhankelijkheid op de pagina "Missie en kernwaarden":
"De Onderzoeksraad hanteert in zijn werk drie kernwaarden:
Onafhankelijk
De Onderzoeksraad is objectief, onpartijdig en onafhankelijk in zijn oordeelsvorming. Daarbij stelt de Raad zich kritisch op ten opzichte van alle partijen.
Transparant
De Onderzoeksraad is transparant in zijn keuzes om al dan niet onderzoek te doen en legt verantwoording af over het onderzoek en de gebruikte methodes, en over de wijze waarop de Raad tot een oordeel komt. De Onderzoeksraad geeft ook inzicht in het verloop van zijn onderzoeken, zonder op de conclusies vooruit te lopen.
Deskundig
De Onderzoeksraad is een betrouwbare, professionele organisatie. De Raad weet waarover hij praat en zorgt dat de benodigde kennis aan de Raad verbonden is. Niet alleen is expertise beschikbaar binnen de Onderzoeksraad zelf, de Raad raadpleegt ook externe deskundigen."

En ook als de media je vertelt wat de onderzoeksraad doet, komt de term weer in beeld:
"De Onderzoeksraad doet onafhankelijk onderzoek naar de oorzaken van rampen en ongelukken, waarbij vaak slachtoffers vallen."

Maar wat betekent "onafhankelijk" nu eigenlijk precies?

Het woordenboek zegt hierover: independent, vrij, zelfstandig. Okay, helder. "Independent" is de Engelse variant, dus laten we ons richten op de overige twee omschrijvingen.

Vrij?

Vrij van politiek kleur is de OVV in ieder geval absoluut niet! Wat niet in de CV van voorzitter Tjibbe Joustra staat, is dat hij enthousiast heeft meegeschreven aan het VVD verkiezingsprogramma voor 2010. We lezen:
"Partijvoorzitter Ivo Opstelten toont zich tevreden met de commissie. “Ik heb een lijst gemaakt met relevante deskundigen en ervaren VVD-ers waarvan ik denk dat zij een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan ons verkiezingsprogramma. Iedereen die ik belde was enthousiast en wilde direct meedoen.
(...)
de heer mr. T.H.J. (Tjibbe) Joustra was Nationaal Coördinator Terroristenbestrijding en vervult daarnaast een groot aantal (maatschappelijke) functies."

De site van ons parlement stelt  onomwonden dat Joustra al ruim een decennium als VVD-er gezien mag worden. U weet wel, net als Rutte, van der Steur en Hennis-Plasschaert, die allen zetelen in het huidige kabinet.

Wikipedia toont ons zelfs dat de OVV geheel niet los gezien kan worden van onze overheid. Er staat klip en klaar: "De Onderzoeksraad (...) valt (...) onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties."

Waarvan akte!

Zelfstandig?

Als zelfstandig ondernemer is het de bedoeling dat je zonder hulp van anderen je eigen broek ophoudt, zelf je centen verdient en daarvoor ook de verantwoordelijkheid draagt. Maar wanneer we het jaarverslag 2014 van de OVV erop naslaan, dan lezen we:
"De structurele Rijksbijdrage voor 2014 is door het Ministerie van Veiligheid en Justitie vastgesteld op € 11.140.000 bij brief van 17 februari 2014, nummer 482576."

Overige jaarverslagen voor diegenen die het interessant vinden:
Jaarverslag Onderzoeksraad 2013
Jaarverslag Onderzoeksraad 2012
Jaarverslag Onderzoeksraad 2011
Jaarverslag Onderzoeksraad 2010
Jaarverslag Onderzoeksraad 2009
Jaarverslag Onderzoeksraad 2008
Jaarverslag Onderzoeksraad 2006/2007
Jaarverslag Onderzoeksraad 2005

Wat we ook op de website van de OVV vinden, en dat is glashelder:
"De begroting van de Onderzoeksraad wordt beoordeeld door de minister van Veiligheid en Justitie van wie de Raad een jaarlijkse bijdrage ontvangt."

Was VVD-er Ard van der Steur niet het hoofd van het Ministerie van Veiligheid en Justitie?

Toen de eerste signalen verschenen, midden augustus 2014, dat Nederland een geheimhoudingscontract met onder andere Oekraïne had gesloten, was ik erg boos. Dit had ik uitgebreid verwoord op Facebook, wat vervolgens aardig viraal ging. Maar niets beter dan de OVV zelf hierop aan te spreken, en te vragen over het hoe en wat. Dus besloot ik hen te bellen en kreeg woordvoerder Sara Vernooij aan de lijn. Ze stond me vriendelijk te woord en gaf uitgebreid antwoord op mijn vragen. Echter toen ik de kwestie van onafhankelijkheid aanstipte begon ze te sputteren en benadrukte nogmaals dat de OVV toch echt onafhankelijk was. Toen ik haar vroeg of de mensen die bij de OVV werken gratis werk leverden, of toch wel loon ontvingen, bevestigde ze dat ze uiteraard loon ontvingen. Toen ik haar vroeg wie dan zorg draagt voor de financiering van het loon van OVV-medewerkers, werd de toon heel anders en was het gesprek snel ten einde. Ik snap best dat het een gevoelig onderwerp is, maar:

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt!

Transparant

Toch moet ik ook nog even terug komen op het gebruikte woord transparant, zodat hier geen misverstanden over ontstaan. Zoals hierboven duidelijk wordt, stelt de OVV over zichzelf: "De OVV is transparant in zijn keuzes om al dan niet onderzoek te doen". Waarmee helder wordt dat deze keuze transparant is, maar is het rapport zelf ook zo transparant? Hier een citaat van de website van de OVV:
"Onderzoeksmateriaal en bronnen van informatie die de Onderzoeksraad gebruikt bij het onderzoek, zijn wettelijk beschermd. Uitsluitend informatie die nodig en relevant is om de oorzaak van het neerstorten van vlucht MH17 te verklaren, wordt opgenomen in het eindrapport. Het beschikbare onderzoeksmateriaal wordt niet integraal vrijgegeven, behoudens de informatie die in het eindrapport gepubliceerd wordt. Dit is ook zo bepaald in de Rijkswet Onderzoeksraad voor Veiligheid en het ICAO-verdrag."

Louter de bewijzen die de conclusies van de OVV ondersteunen hoeven getoond te worden, iets wat de gemiddelde Nederlander mogelijk erg legitiem acht. Het probleem wat ik hiermee heb is dat de bewijs stukken die een mogelijk ander scenario ondersteunen nooit het daglicht zullen bereiken. Het gevaar wat dit met zich meebrengt is dat er aan "cherry-picked intelligence" gedaan kan worden, zoals dat de basis heeft gelegd voor de illegale oorlog tegen en bezetting van Irak, met honderdduizenden doden tot gevolg. Dus wanneer de conclusie van te voren is bepaald, kan er gezocht worden naar bewijzen om dit te onderbouwen en tegengeluid weg gelaten. Hierop is geen enkele controle door wie dan ook mogelijk, en dat is uiterst onwenselijk.

Of mensen hier wel of geen conclusies aan verbinden is een persoonlijke keuze, maar laat dit gezegd zijn.

Kritiek?

Nu had ik al gezegd hoe prat de regering gaat op het MH17-rapport van de OVV, en dat ze claimen dat het zo goed ontvangen werd in de wereld. Maar niets is minder waar, er zijn talloze landen, groepen en individuen die kritisch commentaar hebben geleverd op het rapport, het internet wordt ermee overspoeld. Maar een enorm treffend commentaar hoeven we niet eens de wereld voor over te reizen, maar komt uit eigen land. Ik had het niet beter kunnen verwoorden dan Arjen Lubach in zijn programma Zondag met Lubach. Als het niet zo'n pijnlijk onderwerp was, dan was deze ijzersterke satire om te lachen, maar helaas... De conclusie van Lubach over het rapport en de presentatie van Joustra en collega's is zeldzaam treffend. Het was propaganda van het hoogste niveau, wat je alleen in Rusland verwacht, hieronder de video.

Resumerend: De OVV is NIET onafhankelijk!