donderdag 16 juli 2015

Het MH17-monument en de denigrerende toon van David Jan Godfroid (NOS)


Het gebeurt niet vaak dat een journalist reageert op een van mijn berichten op Twitter. Maar vandaag had ik de eer dat David Jan Godfroid van de NOS dat wel deed. Naar aanleiding van een NOS bericht over een op te richten MH17-monument in Grabovo, Oekraïne, zei ik dat ik de toon van de journalist denigrerend en verwerpelijk vond. Hierop volgde zijn reactie: "Welke denigrerende toon precies?". En dit kan ik waarderen, dus licht ik dit graag toe. Dit doe ik door in te gaan op de vrijheid van woordkeuze voor een journalist en een tweetal artikelen over het MH17-monument.

Beste David Jan Godfroid, Ik verwacht geen nieuw NOS-artikel als reactie op mijn beklag, maar een reactie onder dit blog, via Twitter of zelfs een Longtweet zou zeer worden gewaardeerd. Wellicht vind u dat ik helemaal fout denk en heeft u valide argumenten om mijn denkbeeld te veranderen. Enige verdere interactie zou mogelijk vruchtbaar kunnen zijn.

Het is de toon die de muziek maakt

Oekraïne is al geruime tijd het toneel van een geopolitiek schaakspel tussen "Oost" en "West", de koude oorlog opgewarmd tot een laaiend vuur. Dit gebeurt natuurlijk niet door een rechtstreekse confrontatie tussen de Verenigde Staten en Rusland, maar dat gaat via de zogenaamde proxies. De NAVO steunt het westers georiënteerde Kiev en Rusland steunt de separatisten in het oosten van Oekraïne. En de omschrijving van die laatste groep is een duidelijk voorbeeld van hoe woordkeuze van de media bepalend is voor de beeldvorming van de burger.

De  Oost-Oekraïense regio's Donetsk en Loehansk hebben samen 6,5 miljoen inwoners. In mei van 2014 werd daar een referendum gehouden over de onafhankelijkheid van Oekraïne en aansluiting bij Rusland. Volgens de separatisten heeft 89 procent in Donetsk en 96 procent in Loehansk in een referendum voor afscheiding van Oekraïne gestemd. Dit werd niet geaccepteerd door de regering in Kiev en tot op de dag van vandaag wordt daarover een bloedige strijd gevoerd. De woordkeuze om deze "separatisten" te omschrijven is divers.

De ene keer worden het gewoonweg "separatisten" genoemd, alhoewel "Pro-Russische separatisten" vaak de voorkeur geniet. Dat laatste is in mijn ogen vrij opmerkelijk als je beseft dat de regering in Kiev zelden tot nooit de "Pro-Navo regering in Kiev" wordt genoemd. De geopolitieke voorkeur wordt dus niet consequent toegevoegd, maar vooral als bijvoeglijk naamwoord aan de tegenstanders van het Westen vastgeplakt.

Nu wordt niet altijd het woord "separatisten" gebruikt. "Rebellen" is ook een term die met grote regelmaat wordt gebruikt. Maar waar een separatist nog gezien kan worden als een persoon die zich ergens van wil afscheiden met mogelijk een nobele ideologie heeft een "rebel" al direct een negatieve connotatie. Een rebel is recalcitrant, tegendraads, opstandig en niet goed voor stabiliteit en rust. Dus "Pro-Russische rebellen" betekent niet veel goeds...

Waar "Pro-Rusland" zich nog richt op ideologie, is een veel gebruikte term in het Engels "Russian backed separatists", wat "hands-on" inmenging van Rusland impliceert. Het "regime" in Kiev weet het nog bonter te maken, en noemt de separatisten botweg "terroristen".

En hier kunt u zien dat ik het principe van woordkeuze zelf ook toepas, want het "regime" of de "regering" in Kiev komt behoorlijk anders binnen bij de ontvanger van de boodschap. En of het gebruikte woord nu goed of fout is, dat is niet eens belangrijk in deze. Wat ik ermee wil duidelijk maken is dat de journalist verantwoordelijk is voor de woordkeuze, omdat dit van groot belang is voor de lezers. Het is een van de belangrijkste tools die een journalist heeft: woordkeuze.


Feest bij het Algemeen Dagblad

Mogelijk komt mijn afkeurende houding over de toon van Godfroid doordat ik eerst een artikel over ditzelfde onderwerp van het AD had gelezen. Hierin wordt het beeld geschapen van een openhartige en uiterst menselijke Burgemeester Vladimir Berezjnoj, die Nederlanders uitnodigt om daar naartoe te komen en zelf actief meewerkt bij het oprichten van het MH17-monument, ondanks de beperkte financiële middelen. Woordkeuzes als "'Wij willen alles doen om ze te helpen", "Zelf schep ter hand", "hoogstpersoonlijk" en "Ik heb ook gevoelens" dragen bij aan het positieve gevoel wat ik kreeg over het op te richten monument en de effort die erin wordt gestoken. Lof voor de lokale bevolking die, zoals het artikel beschrijft, die het monument betalen.

Minachting bij de NOS

Na het AD artikel las ik de berichtgeving van de NOS, van correspondent David Jan Godfroid. Alleen al de titel liet mijn alarmbellen rinkelen. "Grabovo bouwt nog snel monument voor herdenking MH17". "Nog snel"? Dit schepte bij mij direct een beeld van een afgeraffelde taak. Iets wat niet echt van belang is en geen waarde heeft, maar als verplichting toch nog maar even op het laatste moment is uitgevoerd. Het kwam bij mij binnen als weinig respectvol naar de familie van en de slachtoffers zelf. Ik vroeg me direct af waarom er niet simpelweg gebruik was gemaakt van de kop "Grabovo bouwt monument voor herdenking MH17".

Het artikel lezende werd mijn eerste gevoel bevestigd. Wellicht ben ik een zeurpiet, maar voor mij zit de duivel in de details. Zo staat er direct in de eerste zin: "Een waterpas, een troffel, wat betonnen platen". "Wat" betonnen platen? Waarom niet gewoonweg "betonnen platen"? Het gebruikte woord "wat" staat hier voor weinig, een paar, niet veel, ofwel niet van betekenis, waardeloos. En ook al is dat van de journalist niet zo bedoeld, dat is wel het beeld wat het in me oproept.

En dat woord "wat" komt in het korte item nogmaals terug. Nu bij het omschrijven van het te maken monument. "De burgemeester van het dorp, Vladimir Berezjnoi, vindt dat een herdenking onmogelijk is zonder monument op het heuveltje. Heel bijzonder zal het niet worden, want Grabovo heeft weinig te besteden. Wat graniet, marmer en een tekst."

"Wat graniet, marmer..."

Maar in deze alinea gaat het kleineren door. Ook al kan het zijn dat hier de waarheid wordt gesproken over het dorp en haar inwoners, het is de toon die de muziek maakt...

"Heel bijzonder zal het niet worden, want Grabovo heeft weinig te besteden."

Het spijt me zeer David Jan Godfroid, maar het feit dat de mensen van dit dorp hun beperkt financiële middelen bij elkaar hebben gebracht om überhaupt een MH17-monument op te richten is lovenswaardig. Al hadden ze een kruis van tweedehands hout geslagen en daarop met stift een tekst geschreven dan was dat in mijn beleving al bijzonder geweest. Het gaat er namelijk niet om of het een groot, duur of opzichtig monument wordt, dat is volledig ondergeschikt aan het idee dat dit monument, zonder steun vanuit Nederland, vanuit het hart van de mensen komt. En dat beste David Jan, dát is pas bijzonder... Uit het hart...

Dat Nederland niet heeft bijgedragen, ondanks de wens vanuit Grabovo, wordt niet verwerkt in het geschreven stuk, wel in het bijbehorende filmpje. Een gemiste kans om de (ontbrekende) rol van Nederland bij het oprichten van dit monument onder de aandacht van jullie lezers te brengen. Zonde...

Ook het volgende citaat van de burgemeester draagt bij aan de gecreëerde discutabele reputatie van de man en zijn burgers. "Ik weet nog niet wat erop komt te staan". Ik besef me dat dit de eigen woorden zijn van Berezjnoi, maar in het totaal plaatje draagt het slechts bij aan een negatief imago. Hij geeft duidelijk aan dat de verantwoordelijkheid hiervoor bij anderen ligt, maar het komt over alsof de man de boel niet goed op orde heeft, net zoals het "nog snel" bouwen van het monument. Of moet ik zeggen monumentje?

Want nadat tweemaal het woord "heuveltje" is gevallen verandert het monument uit de titel ineens in "monumentje". Ook dit verkleinwoord draagt weer bij aan de denigrerende toon die ik filter uit het artikel. Verkleinwoorden kunnen veel kracht met zich meebrengen...

De afsluitende alinea draagt wederom bij aan een imago van slechte organisatie en planning, want er wordt ineens in twijfel getrokken of het wel op tijd af zal komen. Was daar bij journalist Godfroid dan enige twijfel over? Immers betrof het slechts een monumenTJE, waar toch wel met 6 man aan werd gewerkt?!

Al met al was de smaak van dit artikel bitter, in tegenstelling tot de lofzang van het AD. Woordkeuzes worden gemaakt door de journalist. De woorden die David Jan Godfroid gebruikte vind ik verwerpelijk door de denigrerende toon. Als ik het verkeerd heb opgevat, het anders was bedoeld of er een andere reden is waarom mijn beklag niet gepast is, dan verneem ik dat graag.

PS het "monumentje" is al af, een dag voor de herdenking...

,,In herinnering van 298 overledenen. Onschuldige slachtoffers van de burgeroorlog''.
AD

13 opmerkingen:

  1. Een keurige repliek voor de anti-Russische aspirant-journalist Godfroid.
    Ik heb al menigmaal het NOS-journaal uitgezet vanwege de tenenkrommende manier waarop Godfroid anti-Russische propaganda staat te verkondigen. Binnenkort haak ik helemaal af bij de publieke omroep.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik ben benieuwd naar zijn reactie op dit bericht, maar die is nog niet gegeven. Op zich logisch, want de machine moet door en hij zal druk zijn met de eerst MH17 verjaardag. Ik wacht nog even rustig af...

    En bedankt voor je compliment.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dit vind ik nou een heel goed artikel! Scherp en to the point. Meeeeeeeeer graag!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank voor je compliment Dienand. Ik zou erg graag meer bloggen, maar de tijd ontbreekt...

      Verwijderen
  4. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. " Nederland niet heeft bijgedragen"

    Verwacht u dat NL regering geld aan terroristen geeft?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ah, u bent van de Kiev-lijn wanneer u spreekt over de burgemeester en bewoners van Grabovo, helder.

      Dat NL terroristen (financieel) steunt is evident, maar een geheel andere kwestie. Waar denk je de de BUK-producenten hun belastingvoordeel vandaan halen? Juist, de zuid-as...

      Verwijderen
  6. Als ik het goed begrijp, denigreer ik omdat ik verkleinwoorden gebruik. Ik zou zeggen: bekijk de beelden of beter, ga eens ter plaatse kijken. Het is een klein monument (= een monumentje) op een kleine heuvel (= een heuveltje), dat op de allerlaatste dagen voor de herdenking is gebouwd. Het is overigens niet gefinancierd door de inwoners van Grabove, maar door de ´Volksrepubliek Donetsk´ (kwestie van feiten checken). Dat de burgemeester twee dagen van tevoren niet wist wat er op de steen zou komen te staan, heeft hij zelf gezegd. Daar kan ik niks aan. Als feiten verwerpelijk zijn, dan is dat maar zo. Feit is ook dat het monumentje op de dag van de herdenking klaar was. Ik heb daar ook gewoon over bericht. Dat Nederland niet heeft meebetaald wordt op de site inderdaad niet gemeld. In de tv-reportage overigens wel. En kijk voor de volledigheid ook even naar wat we de rest van vorige week (en het hele jaar) hebben gedaan in plaats van de gewenste krent uit de pap te pikken ter wille van het eigen gelijk.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. David, je begrijpt het niet. Je denigreert niet omdat je verkleinwoorden gebruikt, je denigreert omdat je ze bewust op bepaalde momenten gebruikt en daarmee de mensen in de Oost-Oekraine te kijk zet als zouden ze totaal geen interesse hebben in ons zogenaamde nationale verdriet om de slachtoffers van de MH17. Je begrijpt vast dat een simpel woord als ''zogenaamde'' het nodige effect bij jouw teweeg brengt en een stempel op mij drukt. Je kan wel alles van je af schrijven en het logisch en verantwoord vinden wat jouw werkzaamheden betreft maar weet dit: Slimme mensen hebben aan een gezichtsuitdrukking en houding genoeg, die herkennen direct welk standpunt je inneemt zonder je woorden maar te horen. Dat heeft tot effect dat ze niet eens meer naar de NOS kijken, jouw stukken niet meer lezen en weten wat je missie is. Domme mensen horen graag wat jij ze te vertellen hebt, dat past ze goed, die zijn een simpele verklaring nodig voor wat er om hun heen gebeurd, of het nu klopt of niet. Succes er mee, mij ben je kwijt, jij bent diegene die zichzelf elke dag in de spiegel ziet, en wees eens eerlijk, zie je daar dan een echte man?, een onderzoeksjournalist staan om trots op te zijn of een broodschrijver die zich verhuurt aan de hoogste bieder?

      Verwijderen
    2. Zelf ben ik nu toevallig ook met een uitgebreide reactie bezig, hopelijk bereik ik hem daar wel mee. Mijn vorige korte reactie, http://degrijzeduif.blogspot.nl/2015/07/in-wijchen-weer-schietincident-politie.html , heeft hij nog niet op gereageerd, terwijl volgens mij het enige logische antwoord op mijn vraag "JA" zou kunnen zijn... Maar wellicht is hij druk en zijn we het op dit punt wel degelijk eens... :-)

      Verwijderen
    3. Ik kan niet wachten....ik zou zo graag eens een wandelingetje met David en Olaf door Rusland maken, die moeten nog zo veel leren, misschien zijn ze echt van mening dat Rusland niet okay is, dat kan, en er kan veel beter en het is al veel beter, maar of ze ooit in de gaten hebben waar ze zelf aan mee werken en voor wie?, ik geloof nooit dat ze doorzien wat de gevolgen van hun berichtgeving kan zijn.

      Verwijderen
    4. Hij gaat niet meer antwoorden. Erg laf om niet de verantwoordelijkheid te nemen voor de natte scheten die hij op het tapijt achter liet... :-(

      https://twitter.com/DeGrijzeDuif26/status/627055522517262336

      Verwijderen
  7. Een reactie op een "fan" van Koens:
    Ik zie toevallig Koens, en moest aan je denken, dus ging ik het kijken. En laat ik me louter op de intro van zijn gesprek richten, onder het motto "op de markt is de gulden een daalder waard".  

    http://www.rtlz.nl/tv/laatste-videos/waarom-trekken-de-russen-zich-terug-uit-syrie

    Luister goed (1:30 minuten) naar de minachting nog voordat hij een echt woord heeft uitgesproken! "Tjsja, waarom doen ze t?" Dan is bij mij al de toon gezet...

    Dan zijn eerste zin:
    "Als je je moet terug trekken uit een oorlog, dan kun je dat maar beter doen in vredestijd. Dan lijkt het namelijk in ieder geval op een overwinning."

    Rusland heeft het dus willen doen laten lijken alsof ze een overwinning in Syrië heeft behaald. Maar dat "lijkt zo", dus is schijn en eigenlijk hebben de Russen zichzelf terug getrokken. Loser gedrag dus! Ze "moesten"terug trekken... Dubbel loser dus...

    Dan volgt:
    "Als je dat doet wanneer er nog gevochten wordt, dan kan het erop lijken dat je een beetje met de staart tussen de benen vertrekt."

    Dat was dus ook loser gedrag geweest. Ondanks dat Koens vervolgens zelf al aangeeft dat het nu geheel nog geen vrede is, is het toch maar gezegd dat ondanks de momentkeuze van Rusland het per definitie het gedrag van een loser betreft.

    Toch net anders dan dit verhaal wat ik las:
    https://twitter.com/NinaByzantina/status/709487402872475648

    Al met al maakte dit item me niet enthousiaster over Koens, en werd zijn anti-Rusland bias in mijn ogen bevestigd... Het is immers de toon die de muziek maakt...


    BeantwoordenVerwijderen